ΑΝΑΤΟΜΙΑ

Η επιγονατίδα είναι το μεγαλύτερο σησαμοειδές οστό του ανθρώπινου σώματος. Ενσωματώνεται στον εκτατικό μηχανισμό του γόνατος. Φυσιολογικά κινείται προς τα κάτω και πάνω στην κάμψη και έκταση του γόνατος ακολουθώντας την πορεία μιας αύλακας στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού (μηριαία τροχιλία), με την οποία σχηματίζει την επιγονατιδομηριαία άρθρωση του γόνατος.

Οι κυριότεροι σταθεροποιητικοί παράγοντες που εξασφαλίζουν τη φυσιολογική πορεία της κίνησης της επιγονατίδας εντός της μηριαίας τροχιλίας είναι:

  • Το σχήμα και κυρίως το βάθος της μηριαίας τροχιλίας
  • Οι καθεκτικοί σύνδεσμοι της επιγονατίδας (και ειδικά οι έσω) – στατικοί σταθεροποιητές
  • Οι μύες που συντονίζουν την κίνηση της επιγονατίδας – δυναμικοί σταθεροποιητές.

Όσο η επιγονατίδα παραμένει εντός της μηριαίας τροχιλίας κατά την κάμψη και έκταση του γόνατος, ο ασθενής μπορεί να περπατήσει να τρέξει, να κινηθεί εύκολα χωρίς προβλήματα. Όταν η επιγονατίδα «γλιστράει» εκτός της μηριαίας τροχιλίας, το αποτέλεσμα είναι προβλήματα στην άρθρωση του γόνατος και πόνος.

 

Πώς δημιουργείται το εξάρθρημα της επιγονατίδας;

Στο εξάρθρημα της επιγονατίδας η επιγονατίδα βγαίνει (εξαρθρώνεται) εκτός της φυσιολογικής της θέσης εντός της μηριαίας τροχιλίας. Συμβαίνει συνήθως σε νέα δραστήρια άτομα (ηλικίας > 14 ετών) μετά από τραυματισμό, αλλά εμφανίζεται πιο σπάνια και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (> 40 ετών).

Η επιγονατίδα εξαρθρώνεται σχεδόν αποκλειστικά προς τα έξω. Μετά τον τραυματισμό, το γόνατο πονάει, είναι ελαφρά λυγισμένο, και πρησμένο. Συνήθως η επιγονατίδα ανατάσσεται σχετικά εύκολα με έκταση του γόνατος. Εάν δεν αναταχθεί αυτόματα, τότε φαίνεται εξαρθρωμένη στο έξω πλάγιο του γόνατος.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ – ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Εάν η επιγονατίδα παραμένει εξαρθρωμένη, η διάγνωση είναι προφανής. Διαφορετικά, το ιστορικό και η κλινική εξέταση θα βοηθήσουν να τεθεί η διάγνωση. Συνήθως η επιγονατίδα ανατάσσεται αυτόματα, ή με τη βοήθεια του παραϊατρικού προσωπικού την ώρα του συμβάντος, πριν ο ασθενής εξετασθεί από Ορθοπαιδικό. Σε αυτή την περίπτωση το κύριο σύμπτωμα είναι ο πόνος, που εντοπίζεται στο έσω χείλος της επιγονατίδας και συνοδεύεται από συλλογή αίματος στην άρθρωση (αίμαρθρο), λόγω ρήξης των συνδέσμων που συγκρατούν την επιγονατίδα στη θέση της. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποσπαστεί ένα οστεοχόνδρινο τμήμα (συνήθως από τον έξω μηριαίο κόνδυλο), το οποίο να κινείται ελεύθερο εντός της άρθρωσης και να προκαλεί εμπλοκή του γόνατος

 

Απεικονιστικά, απλές ακτινογραφίες του γόνατος είναι απαραίτητες για τον έλεγχο της θέσης της επιγονατίδας, αλλά και την ανάδειξη τυχόν ελεύθερων οστεοχόνδρινων τεμαχίων. Η μαγνητική τομογραφία είναι επίσης απαραίτητη για πιο λεπτομερή απεικόνιση της θέσης της επιγονατίδας, για ανάδειξη των ελεύθερων οστεοχόνδρινων τεμαχίων και τα σημεία προέλευσης τους, αλλά και για την ανάδειξη της ρήξης των συνδέσμων που συγκρατούν την επιγονατίδα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ / ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

  • Υψηλή θέσητης επιγονατίδας (Patella alta).
  • Δυσπλασία μηριαίας τροχιλίας(«ρηχή» μηριαία τροχιλία λόγω υποπλασίας των μηριαίων κονδύλων).
  • Αυξημένη απόστασητου κνημιαίου κυρτώματος από τη μηριαία τροχιλία (δείκτης TT-TG).
  • Μεγάληβλαισότητα γόνατος (αυξημένη γωνία Q).

 

Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι σχεδόν 90% των ατόμων με εξάρθρημα επιγονατίδας, είχαν τουλάχιστον έναν από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου.

 

Άλλες αιτίες εξαρθρήματος επιγονατίδας:

  • Αθλητική κάκωση με πίεση της επιγονατίδας επί τα εκτός με το γόνατο σε κάμψη.
  • Γενικευμένη χαλαρότητα των συνδέσμων, που συναντάται σε μερικά παιδιά (ιδίως κορίτσια στην εφηβία).
  • Νευρολογικές παθήσεις (εγκεφαλική παράλυση, σύνδρομο Down).

 

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Τουλάχιστον το 1/3 των ασθενών που υπέστησαν ένα εξάρθρημα επιγονατίδας θα υποστούν και 2ο επεισόδιο στο μέλλον. Αυτό έχει άμεση συσχέτιση με τις δραστηριότητες, ειδικά σε νέους αθλητές. Όταν συμβεί και 2ο επεισόδιο εξαρθρήματος όμως, τότε σε πάνω από τους μισούς ασθενείς θα συμβεί και τρίτο οδηγώντας σε χρόνια αστάθεια της επιγονατίδας. Αποτέλεσμα αυτής της αστάθειας είναι αυξημένη πίεση του αρθρικού χόνδρου και πρώιμη εμφάνιση χονδροπάθειας και αρθρίτιδας.

 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Το πρώτο εξάρθρημα της επιγονατίδας αντιμετωπίζεται αρχικά συνήθως συντηρητικά με ακινητοποίηση της επιγονατίδας ώστε να επουλωθούν οι έσω καθεκτικοί σύνδεσμοι. Εφαρμόζεται ένας ειδικός λειτουργικός δυναμικός νάρθηκας για λίγες εβδομάδες ο οποίος εμποδίζει την κάμψη του γόνατος πάνω από 60 μοίρες και ταυτόχρονα συγκρατεί την επιγονατίδα προς τα έσω. Συνιστάται η βάδιση με χρήση βακτηριών για μερική φόρτιση του τραυματισμένου σκέλους.

Στη συνέχεια χρειάζεται πρόγραμμα αποκατάστασης που περιλαμβάνει λειτουργική ακινητοποίηση της επιγονατίδας στην φυσιολογική της θέση με ταυτόχρονη ενδυνάμωση των μυών (του έσω πλατέος μυός και των απαγωγών του ισχίου). Ο χρόνος αποκατάστασης συνήθως είναι πάνω από 3 μήνες.

Όταν έχουμε συχνές υποτροπές ή όταν το εξάρθρημα έχει προκαλέσει  την απόσπαση κάποιου οστεοχόνδρινου τμήματος συνιστάται χειρουργική αντιμετώπιση με επεμβάσεις στα μαλακά μόρια ώστε να συγκρατείται η επιγονατίδα στην θέση της ή και διορθωτικές οστεοτομίες όταν συνυπάρχουν ανατομικά προβλήματα.

 

Χειρουργική θεραπεία συνιστάται σε:

  • Νέους αθλητές (σχετική ένδειξη)
  • Παρουσία ελεύθερου οστεοχόνδρινου τεμαχίου, το οποίο επανακαθηλώνεται χειρουργικά (εφόσον αυτό είναι δυνατό)
  • Υποτροπιάζοντα εξαρθρήματα επιγονατίδας

 

Στην περίπτωση υποτροπιαζόντων εξαρθρημάτων απαιτείται λεπτομερής κλινικός και απεικονιστικός έλεγχος, ώστε να εξακριβωθεί η αιτία του εξαρθρήματος. Υπάρχουν πολλές επεμβάσεις και διαφορετικές τεχνικές ανάλογα με την αιτία που προκαλεί το εξάρθρημα, επομένως πρέπει να επιλεχθεί η κατάλληλη για κάθε περίπτωση. Κάποιες από τις τεχνικές αφορούν τα μαλακά μόρια, ενώ άλλες τις οστικές δομές. Η επέμβαση που επιλέγεται εξαρτάται από τις προυπάρχουσες ανατομικές παραλλαγές που οδήγησαν στο εξάρθρημα της επιγονατίδας, αλλά και από το συνδυασμό ηλικίας και δραστηριοτήτων.

 

Οι χειρουργικές επεμβάσεις για το εξάρθρημα/αστάθεια της επιγονατίδας είναι οι ακόλουθες (μπορεί να χρειαστεί μία ή συνδυασμός):

  • Αρθροσκοπικήσυρραφή των έσω καθεκτικών συνδέσμων και διατομή των έξω καθεκτικών συνδέσμων (Lateral release)
  • Ανακατασκευήτων έσω καθεκτικών συνδέσμων , κυρίως του έσω επιγονατιδομηριαίου συνδέσμου (MPFL).
  • Πλαστικήμηριαίας τροχιλίας (σε μεγάλη υποπλασία αυτής).
  • Προς τακάτω μετάθεση του κνημιαίου κυρτώματος, σε ασθενείς με υψηλή θέση επιγονατίδας (Patella alta).
  • Προς ταέσω μετάθεση του κνημιαίου κυρτώματος, σε ασθενείς με αυξημένο δείκτη TT-TG.

Ο κ. Απόστολος Προδρομίδης έχει εξειδικευτεί σε όλο το φάσμα των Αθλητικών Κακώσεων γόνατος και την αντιμετώπιση τους αρθροσκοπικά σε 2 μεγάλα πιστοποιημένα Κέντρα Εξειδίκευσης στη Μεγάλη Βρετανία (Leeds Chapel Allerton Elective Orthopaedic Centre και York Teaching Hospital) ολοκληρώνοντας 2 κλινικές μετεκπαιδεύσεις/εξειδικεύσεις και πραγματοποιώντας πολυάριθμες χειρουργικές επεμβάσεις γόνατος. Ο κ. Απόστολος Προδρομίδης έχει ασχοληθεί εκτεταμένα σε αυτά τα κέντρα με όλες τις χειρουργικές τεχνικές αντιμετώπισης της αστάθειας της επιγονατίδας και θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε σωστά και αποτελεσματικά το πρόβλημα.