ΓΑΓΓΛΙΑ

Το γάγγλιο ή γαγγλιακή κύστη είναι η πιο συχνή μορφή καλοήθους όγκου στο χέρι. Είναι μια κύστη, ή συνηθέστερα μια πολυκυστική δομή, που περιέχει ζελατινώδες υγρό. Συνήθως, δημιουργεί μόνο κοσμητικό πρόβλημα, ενώ σπανιότερα, λόγω πίεσης των παρακείμενων ιστών, μπορεί να προκαλέσει πόνο, ή άλλες σοβαρότερες εκδηλώσεις όπως αδυναμία και παράλυση μυών.

Συνήθως το γάγγλιο εξορμάται είτε από μια άρθρωση, είτε από ένα τενόντιο έλυτρο. Σπανιότερα, συναντώνται ενδο-οστικά (κυρίως στα οστάρια του καρπού). Άλλη επίσης σπάνια εντόπιση είναι μέσα στην μάζα ενός νεύρου (ενδονευρικά γάγγλια).

ΘΕΣΕΙΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΓΑΓΓΛΙΩΝ

Οι συνηθέστερες θέσεις εμφάνισης των γαγγλίων στο άνω άκρο είναι:

• Η ραχιαία επιφάνεια του καρπού, όπου εξορμάται συνήθως από τη σκαφομηνοειδή άρθρωση ή το έλυτρο των εκτεινόντων τενόντων
• Στην παλαμιαία και κερκιδική πλευρά του καρπού, όπου εξορμάται συνήθως από την σκαφο-πολυγωνική άρθρωση ή τον κερκιδικό καμπτήρα του καρπού
• Στη ραχιαία επιφάνεια των τελικών αρθρώσεων των δακτύλων, σε έδαφος οστεοαρθρίτιδας (μυξοειδής ή βλεννώδης κύστη)
• Στη βάση των δακτύλων, όπου συνήθως ξεκινά από το έλυτρο των καμπτήρων τενόντων
• Στη μάζα των οσταρίων του καρπού

Λιγότερο συχνά γάγγλια μπορεί να εμφανιστούν και στο κάτω άκρο με συνηθέστερη εντόπιση τη ραχιαία και πλάγια επιφάνεια του ποδιού.

 

ΑΙΤΙΑ

Η αιτία δημιουργίας των γαγγλίων δεν είναι γνωστή. Έχουν ενοχοποιηθεί επαναλαμβανόμενοι μικροτραυματισμοί του αρθρικού θυλάκου και των ελύτρων των τενόντων, ή εκφυλιστικές αλλοιώσεις των ιστών, που παράγουν αρθρικό ή άλλου τύπου υγρό, με αποτέλεσμα τη συσσώρευσή του και κατά συνέπεια τη δημιουργία χώρου αποθήκευσής του.

 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Συνήθως τα γάγγλια δεν προκαλούν συμπτώματα κι είναι ανώδυνα. Το κύριο σύμπτωμα είναι η εμφάνιση μιας διόγκωσης κι επειδή είναι ορατά κάτω από το δέρμα, γίνονται γρήγορα αντιληπτά. Άλλες φορές προκαλούν πόνο, μόνο κατά την πίεση, κι ενίοτε μόνιμο πόνο εξαιτίας πίεσης παρακείμενων ιστών. Στην ψηλάφηση δε συμφύονται με το υπερκείμενο δέρμα, είναι μαλακά στην πίεση και όταν σχετίζονται με άρθρωση δεν είναι κινητά. Αντίθετα, τα γάγγλια που εξορμόνται από έναν τένοντα, μετακινούνται με την κίνηση του τένοντα.

Τα ενδο-οστικά γάγγλια είναι συνήθως ασυμπτωματικά και αναδεικνύονται σε τυχαίο ακτινολογικό έλεγχο. Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις όμως να είναι αιτία χρόνιου πόνου, ιδίως στον καρπό.

Τα ενδονευρικά γάγγλια είναι πιο ύπουλα, καθώς το πρώτο σύμπτωμα τους είναι συνήθως η αδυναμία ή παράλυση μυών ή ομάδας μυών που νευρώνονται από το συγκεκριμένο νεύρο. Η πιο συχνή εντόπιση ενδονευρικού γαγγλίου είναι στο κάτω άκρο στο περονιαίο νεύρο κι εκδηλώνεται με αδυναμία έκτασης του ποδιού και των δακτύλων.

Τα εκφυλιστικού τύπου γάγγλια των περιφερικών αρθρώσεων των δακτύλων (μυξοειδείς ή βλεννώδεις κύστεις) μπορεί να οδηγήσουν σε παραμόρφωση των νυχιών.

 

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η διάγνωση τίθεται συνήθως με την κλινική εξέταση. Ο απλός ακτινολογικός έλεγχος μπορεί να αναδείξει μόνο ένα ενδο-οστικό γάγγλιο. Αντίθετα, η μαγνητική τομογραφία μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες για την παθολογία, ειδικά για τυχόν εξόρμηση/συσχέτιση του γαγγλίου με παρακείμενη άρθρωση. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται μόνο με την αφαίρεση και ιστολογική εξέταση του γαγγλίου.

 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η σωστή αντιμετώπιση ενός γαγγλίου έχει υπάρξει αντικείμενο διαμάχης στην Ορθοπαιδική κοινότητα κυρίως λόγω του υψηλού ποσοστού υποτροπής και της ασυμπτωματικής του πορείας που απέτρεπε την αφαίρεση του. Από την άλλη πλευρά η ιστολογική εξέταση επιβεβαιώνει μόνο τη διάγνωση.

 

Συντηρητική θεραπεία

Περιλαμβάνει την απλή παρακολούθηση, την παροδική ακινητοποίηση που είναι δυνατόν να οδηγήσει σε υποχώρησή του, αλλά και την παρακέντησή του με ή χωρίς έκχυση κορτιζόνης. Άλλες φορές μπορεί να εξαφανιστεί μόνο του χωρίς θεραπεία. Τα ποσοστά υποτροπής της συντηρητικής θεραπείας ωστόσο υπερβαίνουν το 50%. Με τον περιορισμό των δραστηριοτήτων συνήθως αυτοπεριορίζονται, επανεμφανίζονται όμως σε περιόδους χειρωνακτικής εργασίας.

 

Χειρουργική θεραπεία

Συνηθέστερες ενδείξεις για χειρουργική θεραπεία είναι το κοσμητικό πρόβλημα λόγω της θέσης και του μεγέθους του, καθώς και η παρουσία οποιουδήποτε βαθμού λειτουργικής ανεπάρκειας ή πόνου. Θεραπεία εκλογής που προσφέρει και οριστική θεραπεία είναι ριζική αφαίρεση του. Ο τρόπος της αφαίρεσης εξαρτάται από την εντόπιση και το μέγεθός του.

Μικρά ενδοτενόντια γάγγλια αφαιρούνται με τοπική αναισθησία. Τα μεγαλύτερα, ειδικά αυτά που εξορμώνται από άρθρωση, απαιτούν τουλάχιστον περιοχική αναισθησία (νάρκωση όλου του άνω άκρου) αν όχι γενική αναισθησία. Είναι πολύ σημαντικό να αφαιρεθεί όλη η παθολογία, ακόμη και το ενδοαρθρικό τμήμα, γιατί διαφορετικά το ποσοστό υποτροπής είναι υψηλό. Ιστολογική επιβεβαίωση πρέπει πάντα να διενεργείται. Τα εκφυλιστικού τύπου γάγγλια των περιφερικών αρθρώσεων των δακτύλων (μυξοειδείς ή βλεννώδεις κύστεις) χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης, καθώς η αφαίρεση τους συχνά απαιτεί τη χρήση τοπικών κρημνών για την κάλυψη του δερματικού ελλείμματος που προκύπτει από την αφαίρεση τους. Μετά από σωστή χειρουργική θεραπεία και ριζική αφαίρεση τα ποσοστά υποτροπής στη διεθνή βιβλιογραφία είναι λιγότερο από 5%.

 

ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Είναι πιθανόν να χρειαστεί φυσιοθεραπευτική αγωγή για την αποκατάσταση της κίνησης του χεριού μετά από αφαίρεση ενός γαγγλίου. Τα ενδο-οστικά γάγγλια χρήζουν ειδικής μεταχείρισης με κάλυψη του κενού με οστικό μόσχευμα, ενώ τα ενδονευρικά γάγγλια απαιτούν μικροχειρουργική τεχνική για την αφαίρεσή τους και πιθανόν επανορθωτικές επεμβάσεις στις περιπτώσεις που έχουν εγκατασταθεί μυϊκές ατροφίες.

 

Επικοινωνήστε τώρα με τον εξειδικευμένο Ορθοπαιδικό Χειρουργό κ. Προδρομίδη Απόστολο για οριστική λύση στο πρόβλημα σας.