Η αρθρίτιδα του ισχίου είναι η φθορά-καταστροφή του χόνδρου της άρθρωσης του ισχίου. Οι δύο βασικές μορφές της αρθρίτιδας ισχίου είναι η Οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) και η Ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ).
Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι μια πάθηση άγνωστου αιτιολογίας κατά την οποία ο αρθρικός υμένας που καλύπτει τις αρθρώσεις φλεγμαίνει. Ακολουθεί η βλάβη στις επιφάνειες της άρθρωσης, η οποία καταλήγει στην καταστροφή του χόνδρου.
Η Οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) είναι η πιο η πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας που προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους. Υπολογίζεται ότι πάνω από 25% των γυναικών και πάνω από 15% των ανδρών άνω των 60 ετών παρουσιάζουν συμπτώματα ΟΑ. Η ΟΑ είναι μια χρόνια εξελισσόμενη εκφυλιστική πάθηση που χαρακτηρίζεται από προοδευτική και μη αναστρέψιμη καταστροφή του αρθρικού χόνδρου.
ΑΙΤΙΑ
Η ΟΑ μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής. Στην πρωτοπαθή ΟΑ δεν υπάρχει κάποια σαφής αιτία. Συνήθως προσβάλλει πολλές αρθρώσεις. Κυρίως προσβάλλει γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο. Στη δευτεροπαθή ΟΑ υπάρχει κάποια αιτία, όπως μετατραυματική, φλεγμονώδεις παθήσεις (π.χ. ΡΑ, Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος), αναπτυξιακές διαταραχές του ισχίου (π.χ. δυσπλασία του ισχίου), προηγηθείσα λοίμωξη του ισχίου (σηπτική αρθρίτιδα), άσηπτη νέκρωση μηριαίας κεφαλής, μηροκοτυλιαία πρόσκρουση.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση τίθεται με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού, την κλινική εξέταση κι επιβεβαιώνεται με κατάλληλες ακτινογραφίες (λεκάνης-ισχίων και του πάσχοντος ισχίου). Σε ορισμένες περιπτώσεις ενδείκνυται και απεικόνιση με αξονική ή μαγνητική τομογραφία του πάσχοντος ισχίου.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Στα αρχικά στάδια και ειδικά σε νέους ασθενείς ενδείκνυται πάντα η συντηρητική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει:
- Περιορισμό βάδισης και αποφυγή καταπόνησης της άρθρωσης
- Απώλεια σωματικού βάρους
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη / αναλγητικά φάρμακα
- Χρήση μπαστουνιού (στη φυσιολογική μη πάσχουσα πλευρά)
- Περιστασιακή χρήση βακτηριών
- Ενδαρθρικές εγχύσεις κορτιζόνης
- Ενδαρθρικές εγχύσεις υαλουρονικού (αμφιλεγόμενα αποτελέσματα στη βιβλιογραφία)
Σε προχωρημένα ή τελικά στάδια της πάθησης και ιδανικά σε ασθενείς τουλάχιστον > 55 ετών, ενδείκνυται επέμβαση αντικατάστασης της εκφυλισμένης άρθρωσης με τεχνητή (ολική αρθροπλαστική ισχίου).
Σε κάθε περίπτωση η θεραπευτική προσέγγιση είναι εξατομικευμένη και εξαρτάται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης. Ο κ. Προδρομίδης και οι ασθενείς συζητούν όλες τις ενδεδειγμένες κάθε φορά επιλογές για να καταλήξουν στον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης του κάθε προβλήματος.
ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΙΣΧΙΟΥ
Η αρθροπλαστική του ισχίου είναι ένα από τα ορθοπαιδικά χειρουργεία με τα καλύτερα αποτελέσματα τον 21ο αιώνα. Έχει εντυπωσιακά ποσοστά ικανοποίησης στους ασθενείς (>95%). Είναι άλλωστε ο μοναδικός τρόπος ριζικής αιτιολογικής αντιμετώπισης της οστεοαρθρίτιδας του ισχίου. Η νόσος συναντάται σε πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων και μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο και σημαντική επίδραση στην ποιότητα ζωής τους.
Τι είναι η αρθροπλαστική ισχίου;
Η αρθροπλαστική ισχίου είναι η χειρουργική αντικατάσταση της φθαρμένης άρθρωσης του ισχίου από μια νέα τεχνητή άρθρωση. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι συνδυασμός από ειδικά βιοσυμβατά κράματα τιτανίου ή χρωμίου/κοβαλτίου, κεραμικό και πολυαιθυλένιο. Στην ουσία αποτελούνται από ένα στέλεχος με μια μεταλλική μπάλα – σφαίρα (μηριαία πρόθεση) τοποθετημένη σε μια πλαστική κοιλότητα (κοτυλιαία πρόθεση). Τα υλικά αυτά πλέον έχουν εξελιχθεί τόσο ώστε στις μέρες μας να είναι όχι μόνο απόλυτα βιοσυμβατά αλλά και να εγγυώνται εύκολη και ακριβή τοποθέτηση, καθώς και μακρά βιωσιμότητα.
Πότε μπορώ να υποβληθώ σε αρθοπλαστική ισχίου;
Η πλαστική επιφάνεια στήριξης που τοποθετείται στην αρθροπλαστική ισχίου φθείρεται με την πάροδο του χρόνου, με ρυθμό που σχετίζεται και με το επίπεδο δραστηριότητας του ατόμου. Κατά συνέπεια, νεότεροι ασθενείς με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής έχουν αυξημένο ρίσκο να χρειαστούν δεύτερη αρθροπλαστική ισχίου (αναθεώρηση ισχίου – Revision hip arthroplasty) επέμβαση που είναι πιο πολύπλοκη και με υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών. Συνεπώς, η αρθροπλαστική ισχίου παραδοσιακά εφαρμοζόταν σε ασθενείς άνω των 60 ετών.
Χάρη στα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα και την εξέλιξη των υλικών έχουμε στη διάθεση μας επιφάνειες στήριξης που ανταποκρίνονται σε μεγαλύτερα επίπεδα δραστηριότητας και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Αυτές οι καινούριες επιφάνειες στήριξης είναι συνήθως κράματα μετάλλου πάνω σε ειδικό σκληρότερο πλαστικό ή κεραμικό πάνω σε κεραμικό. Συνεπώς πλέον είναι πιο σύνηθες νεότεροι ασθενείς (< 60 ετών) με προχωρημένη πρώιμη αρθρίτιδα και αφόρητους πόνους να χειρουργούνται για να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής.
Πότε πρέπει να υποβληθώ σε αρθροπλαστική ισχίου;
Η απόφαση για το αν πρέπει να υποβληθεί κάποιος σε αρθροπλαστική ισχίου σχετίζεται με την επιλογή τρόπου ζωής. Κριτήρια είναι η ύπαρξη προχωρημένης αρθρίτιδας στο ισχίο (απεικονιστικά), το οποίο προκαλεί αφόρητο πόνο κι εμποδίζει την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων του ασθενούς. Τα επίπεδα πόνου και προβλημάτων σε κάθε ασθενή διαφέρουν και μπορεί να περιλαμβάνουν: μείωση απόστασης βάδισης, αδυναμία εκτέλεσης βασικών καθημερινών δραστηριοτήτων, δυσκολία στην έγερση από καθιστή θέση έως παρεμβολή στον ύπνο.
Η αρθροπλαστική ισχίου είναι μια αποτελεσματική επέμβαση και πρέπει να εφαρμόζεται μόνο όταν οι ασθενείς δεν μπορούν να αντέξουν άλλο τον πόνο και την ανικανότητα που προκαλεί και με την προϋπόθεση ότι τα πλεονεκτήματα αλλά και οι πιθανοί κίνδυνοι της μεθόδου έχουν εξηγηθεί πλήρως από τον Ορθοπαιδικό Χειρουργό και έχουν κατανοηθεί από τον ασθενή.
Πώς γίνεται μια αρθροπλαστική ισχίου;
Περιγραφικά τα στάδια μια αρθροπλαστικής ισχίου είναι:
- Τομή στην πρόσθια ή προσθιο-πλάγια ή οπίσθια επιφάνεια του ισχίου
- Αφαίρεση των αρθρικών επιφανειών που έχουν υποστεί φθορά
- Προετοιμασία των οστών με ειδικά εργαλεία και τοποθέτηση ενός στυλεού στον μηρό (μηριαία πρόθεση) με ή χωρίς τσιμέντο με μια κεφαλή (από μέταλλο ή κεραμικό υλικό), ενός ημισεληνοειδούς ενθέματος στην κοτύλη (κοτυλιαία πρόθεση) με ή χωρίς τσιμέντο, και ενός ενδιάμεσου υλικού διεπαφής (πολυαιθυλένιο).
Η επέμβαση διαρκεί γύρω στην 1 ώρα και μπορεί να γίνει είτε με γενική, είτε με περιοχική αναισθησία (π.χ. επισκληρίδιο). Μετά την επέμβαση, ο ασθενής μπορεί να περπατήσει μέσα σε λίγες ώρες. Η διάρκεια της νοσηλείας μπορεί να είναι από 1 έως και 3 ημέρες για τις περισσότερες περιπτώσεις.
Επιλογή τεχνικής – προσπέλασης
Υπάρχουν 3 διαθέσιμες προσπελάσεις για μια αρθροπλαστική ισχίου και όλες έχουν θετικά και αρνητικά. Τα δεδομένα στη βιβλιογραφία δείχνουν ότι καμμία δεν υπερέχει σημαντικά έναντι της άλλης.
- Η προσθιο-πλάγια προσπέλαση (modified Hardinge): γίνεται με τον ασθενή σε πλάγια θέση, με μικρή τομή στην πρόσθιο-πλάγια επιφάνεια του ισχίου, χωρίς ειδικό εξοπλισμό. Μπορεί να πραγματοποιηθεί σε όλους τους ασθενείς.
- Η πρόσθια προσπέλαση ελάχιστης επεμβατικότητας (π.χ. AMIS) γίνεται με τον ασθενή σε ύπτια θέση, με μικρή τομή στην πρόσθια επιφάνεια του ισχίου και, κάποιες φορές με τη χρήση ειδικής διεγχειρητικής έλξης για το κάτω άκρο. Μπορεί να πραγματοποιηθεί σε προσεκτικά επιλέγμένους ασθενείς.
- Η οπίσθια προσπέλαση ελάχιστης επεμβατικότητας (π.χ. MIS posterior) γίνεται με το ασθενή σε πλαγία θέση χωρίς τη χρήση ειδικού εξοπλισμού. Οι οπίσθιες προσπελάσεις ελάχιστης επεμβατικότητας είναι στην ουσία εξέλιξη των κλασσικών τεχνικών. Η προσπέλαση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί σε όλους τους ασθενείς. Είναι μάλιστα η πλέον κατάλληλη για αναθεωρήσεις, καθώς είναι δυνατή η επέκτασή της εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Επιπλοκές προσπελάσεων
Ως προς τις επιπλοκές, η πρόσθια προσπέλαση εμπεριέχει κίνδυνο βλάβης στο έξω μηροδερματικό νεύρο που θα προκαλέσει μούδιασμα στην πρόσθια έξω επιφάνεια του μηρού. Σε πρόσφατες έγκυρες μεγάλες μελέτες φαίνεται να έχει οριακά μεγαλύτερα ποσοστά ταχύτερης χαλάρωσης των υλικών και οριακά μεγαλύτερο συνολικό ποσοστό επιπλοκών. Η οπίσθια προσπέλαση, παρουσιάζει μεγαλύτερο κίνδυνο εξαρθρήματος ή αστάθειας του ισχίου μετεγχειρητικά, το οποίο ωστόσο είναι μικρότερο του 1%.
Κριτήρια επιλογής προσπέλασης
Γενικά η καλύτερη προσπέλαση είναι αυτή που γνωρίζει καλύτερα ο κάθε χειρουργός. Να τονιστεί επίσης ότι η ταχύτητα της μετεγχειρητικής αποκατάστασης δεν εξαρτάται σχεδόν καθόλου από τη χειρουργική προσπέλαση που θα επιλεχθεί. Η εξειδίκευση και η επάρκεια του Ορθοπαιδικού Χειρουργού που θα πραγματοποιήσει την επέμβαση είναι κάθε φορά ο σημαντικότερος παράγοντας για την επιτυχία μιας αρθροπλαστικής ισχίου. Όπως έχει αποδειχθεί με μεγάλες σειρές περιστατικών στη βιβλιογραφία, οι αρθροπλαστικές ισχίου πρέπει να πραγματοποιούνται από Ορθοπεδικό Χειρουργό με μακρά και συνεχή ενασχόληση στον τομέα της αρθροπλαστικής.
Αποκατάσταση
Μετά την αρθροπλαστική ισχίου με τις ανωτέρω μεθόδους, ο ασθενής νοσηλεύεται για 1-3 ημέρες. Επιστρέφει σταδιακά μέσα σε λίγες εβδομάδες σε απολύτως φυσιολογική κατάσταση. Ο πόνος εξαφανίζεται αμέσως μετά την επέμβαση. Οι ασθενείς είναι ικανοί να βαδίσουν λίγες ώρες μετά την επέμβαση, με ή χωρίς τη χρήση βακτηριών (ή “Π”). Έτσι επιστρέφουν σχετικά γρήγορα στις καθημερινές τους δραστηριότητες, κάνοντας έτσι την ολική αρθροπλαστική ως την οριστική και καταλληλότερη λύση του προβλήματος της οστεοαρθρίτιδας του ισχίου.
Ο κ. Απόστολος Προδρομίδης έχει εξειδικευτεί στη Χειρουργική Ισχίου και ιδιαίτερα στην Επανορθωτική Χειρουργική Ισχίου σε 2 μεγάλα πιστοποιημένα Κέντρα Εξειδίκευσης στη Μεγάλη Βρετανία (Leeds Chapel Allerton Elective Orthopaedic Centre και York Teaching Hospital) ολοκληρώνοντας 2 κλινικές μετεκπαιδεύσεις/εξειδικεύσεις και πραγματοποιώντας πολυάριθμες αρθροπλαστικές ισχίου. Επισκεφθείτε τον εξειδικευμένο στην επανορθωτική χειρουργική ισχίου κ. Προδρομίδη Απόστολο για τη σωστή αντιμετώπιση της αρθρίτιδας στο ισχίο σας.