 |
 |
Ο βλαισός μέγας δάκτυλος ή κότσι ποδιού (hallux valgus) είναι η συχνότερη παραμόρφωση του προσθίου ποδός, που δημιουργεί αισθητικά, αλλά και λειτουργικά προβλήματα. Το κότσι μπορεί να παίξει ρόλο, τόσο στην ισορροπία κατά την όρθια θέση, όσο και στη βάδιση.
Το κότσι ποδιού δημιουργεί δυσκολίες στη βάδιση λόγω της παραμόρφωσης, με αποτέλεσμα πόνο, δυσκολία στη βάδιση και δυσκολία με τα υποδήματα.
ΑΙΤΙΑ
Ο πιο συνηθισμένος επιβαρυντικός παράγοντας είναι η πολύωρη χρήση στενών και ψηλοτάκουνων παπουτσιών. Γι’ αυτό και το κότσι εμφανίζεται πολύ συχνότερα σε γυναίκες, με μια αναλογία γυναικών προς άνδρες 10:1. Τα στενά μπροστά παπούτσια και με ψηλό τακούνι αναγκάζουν το μεγάλο δάκτυλο να γωνιωθεί προς τα έξω, ενώ από την πίεση δημιουργείται θυλακίτιδα και υπερόστωση στην έσω πλευρά
Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που επιβαρύνουν, όπως η κληρονομικότητα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η βλαισοπλατυποδία. Εκτός από τις “τοπικές” αιτίες, έχουν ενοχοποιηθεί και άλλες καταστάσεις, όπως ο βραχύς αχίλλειος τένοντας, η βλαισότητα του γόνατος (βλαισογονία) και η έξω στροφή του γόνατος και του ισχίου.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Το κότσι στο πόδι έχει χαρακτηριστική κλινική εικόνα. Γενικά, είναι μία πάθηση που παρουσιάζει προοδευτική επιδείνωση. Αρχικά το μεγάλο δάκτυλο στρέφεται προοδευτικά προς τα έξω, πιέζοντας το διπλανό (2ο) δάκτυλο. Στη συνέχεια αναπτύσσεται μια εξόστωση (οστεόφυτο) προς τα έσω της άρθρωσης. Αυτή η εξόστωση τρίβεται με το παπούτσι και προκαλεί ένα διαλείποντα ερεθισμό και πόνο κατά τη βάδιση με υποδήματα.
Στη συνέχεια, και ενώ η στροφή του μεγάλου δακτύλου προς τα έξω αυξάνεται, το δεύτερο δάκτυλο εφιππεύει το μεγάλο δάκτυλο και κάμπτεται, στην προσπάθειά του να βρει χώρο μέσα στο στενό υπόδημα. Αυτή η συνυπάρχουσα παραμόρφωση λέγεται σφυροδακτυλία του 2ου δακτύλου. Η ανάπτυξη τήλων (κάλων) στο πέλμα του ποδιού, λόγω της πτώσης των κεφαλών των μεταταρσίων, κάνει ακόμα πιο επώδυνη την πάθηση.
Αν η πάθηση μείνει χωρίς θεραπεία, επέρχεται πλήρης αποδιοργάνωση της αρχιτεκτονικής του ποδιού, με τη μεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση του μεγάλου δακτύλου να οδηγείται σε σοβαρού βαθμού υπεξάρθρημα.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση τίθεται με την κλινική εξέταση και τον ακτινολογικό έλεγχο.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Στα πρώτα στάδια με μικρή παραμόρφωση ενδείκνυται η συντηρητική θεραπεία η οποία περιλαμβάνει κυρίως:
- Ειδικούς νάρθηκες, που τους χρησιμοποιεί ο ασθενής κυρίως τις νυκτερινές ώρες
- Φαρδιά μαλακά υποδήματα
- Σιλικονούχα επιθέματα
 |
 |
Όλα αυτά τα μέτρα και ειδικά οι νάρθηκες δε θεραπεύουν την πάθηση, αλλά ανακουφίζουν προσωρινά από τα συμπτώματα και ίσως καθυστερούν την εξέλιξη της.
Όταν οι συντηρητικοί τρόποι αντιμετώπισης αποτύχουν και ο ασθενής εμφανίζει σημαντικές δυσκολίες στη βάδιση και κυρίως πόνο, τότε ενδείκνυται η χειρουργική θεραπεία. Γενικά, η απόφαση για χειρουργική θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα και την ένταση των συμπτωμάτων (πόνος, αδυναμία υπόδησης και βάδισης), από την ηλικία και τη γενική κατάσταση του ασθενή, αλλά και από τις προσδοκίες του. Να τονισθεί ότι το χειρουργείο ΔΕΝ γίνεται για αισθητικούς λόγους και μόνο, αλλά κυρίως για λειτουργικούς.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΒΛΑΙΣΟ ΜΕΓΑ ΔΑΚΤΥΛΟ (ΚΟΤΣΙ)
Στη βιβλιογραφία υπάρχουν περίπου 150 χειρουργικές επεμβάσεις για το κότσι. Όλες στοχεύουν να διορθώσουν την παραμόρφωση του μεγάλου δακτύλου, να αφαιρέσουν το κότσι και να ανακουφίσουν από τον πόνο. Σε γενικές γραμμές, ο μέσος Ορθοπαιδικός Χειρουργός είναι εξοικειωμένος με 1-2 από αυτές, καθώς δεν αντιμετωπίζει συχνά τέτοια περιστατικά. Οι εξειδικευμένοι Ορθοπαιδικοί Χειρουργοί που ασχολούνται πιο συχνά με τέτοια περιστατικά είναι εξοικειωμένοι με περισσότερες τεχνικές/μεθόδους, τις οποίες εφαρμόζουν αναλόγως μετά από λεπτομερή προεγχειρητικό σχεδιασμό. Η επέμβαση διαρκεί από 30 λεπτά έως 1 ώρα, ανάλογα με την παραμόρφωση και το είδος της επέμβασης. Ο ασθενής συνήθως επιστρέφει την ίδια ημέρα σπίτι του.
Τι χρειάζεται για τον προεγχειρητικό σχεδιασμό ενός βλαισού μεγάλου δακτύλου (κότσι);
Χρειάζεται λεπτομερής προεγχειρητικός σχεδιασμός με τον κατάλληλο ακτινολογικό έλεγχο, και ανάλογα με την παραμόρφωση (γωνίες παραμόρφωσης) λαμβάνεται η απόφαση για την ενδεδειγμένο τύπο επέμβασης για κάθε περίπτωση.
Η απόφαση για την ενδεδειγμένη χειρουργική επέμβαση είναι εξατομικευμένη για τον κάθε ασθενή και λαμβάνει υπόψιν διάφορους παράγοντες:
- Προεγχειρητικές ακτινογραφίες ποδιού σε όρθια θέση: ανάλυση όλων των ακτινολογικών παραμέτρων – γωνιών παραμόρφωσης
- Ηλικία του ασθενούς
- Βάρους του ασθενούς
- Καθημερινές δραστηριότητες
- Αθλητικές δραστηριότητες
- Συνοδές παθήσεις
- Προεγχειρητικό γενικό έλεγχο (γενικές εξετάσεις αίματος, ηλεκτροκαρδιογράφημα, ακτινογραφία θώρακος)
Τι αναισθησία χρειάζεται για τη χειρουργική επέμβαση για βλαισό μέγα δάκτυλο (κότσι);
Η επέμβαση μπορεί να γίνει είτε με γενική αναισθησία, είτε με συνδυασμό γενικής και περιοχικής αναισθησίας, είτε μόνο με περιοχική αναισθησία. Η δράση της περιοχικής αναισθησίας διαρκεί περίπου 48 ώρες, κάνοντας την επέμβαση αλλά και την άμεση μετεγχειρητική περίοδο ουσιαστικά ανώδυνη. Επίσης βοηθά στην άμεση κινητοποίηση του ασθενούς λίγες ώρες μετά την επέμβαση.
Πώς γίνεται η χειρουργική επέμβαση για βλαισό μεγάλο δάκτυλο (κότσι);
Στο πρώτο στάδιο της πάθησης υπάρχει χαλάρωση των μαλακών μορίων στην έξω πλευρά της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης (προσαγωγός του μεγάλου δακτύλου, αρθρικός θύλακος, σύνδεσμοι). Γι’ αυτό μέσω μιας μικρής τομής μεταξύ του μεγάλου και του 2ου δακτύλου γίνεται απελευθέρωση του προσαγωγού και θυλακοπλαστική.
Στη συνέχεια, γίνεται τομή στην έσω πλευρά της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης του μεγάλου δακτύλου, τομή επί του θυλάκου της άρθρωσης και οριοθέτηση της εξόστωσης η οποία αφαιρείται με ειδικό εργαλείο (εξοστεκτομή).
Έπειτα, γίνεται η ενδεδειγμένη οστεοτομία που έχει σχεδιαστεί με βάση τον προεγχειρητικό μας σχεδιασμό, η οποία είναι συνήθως μία από τις ακόλουθες (σε αυτές ο κ. Προδρομίδης έχει εκπαιδευτεί εκτενώς και έχει εκτελέσει πολλές φορές με επιτυχία):
- Οστεοτομία Chevron
- Οστεοτομία Scarf
- Οστεοτομία Mitchell
- Οστεοτομία βάσης 1ου μεταταρσίου
- Οστεοτομία Akin
Οι συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες και πιο δημοφιλείς είναι η περιφερική οστεοτομία Chevron για μικρής και μεσαίας βαρύτητας παραμορφώσεις και η οστεοτομία Scarf για μεγαλύτερης βαρύτητας. Σε πολύ μεγάλες παραμορφώσεις και επί συγκεκριμένων ενδείξεων γίνεται αρθρόδεση της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής ή επέμβαση Lapidus.
Μετεγχειρητική αποκατάσταση
Η πλήρης αποκατάσταση εξαρτάται από τη βαρύτητα της διορθωμένης παραμόρφωσης. Χρειάζονται 2 εβδομάδες για να επουλωθεί το χειρουργικό τραύμα. Τις πρώτες 4 εβδομάδες ο ασθενής βαδίζει με ειδικό υπόδημα (αποφόρτισης του πρόσθιου ποδός). Η επιστροφή σε αθλητικές δραστηριότητες μπορεί να γίνει σε κάποιες περιπτώσεις μετά από 6 εβδομάδες, αλλά σε πιο βαριές περιπτώσεις η επιστροφή μπορεί να πάρει 3 μήνες.
ΟΣΤΕΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΒΛΑΙΣΟ ΜΕΓΑΛΟ ΔΑΚΤΥΛΟ (ΚΟΤΣΙ)
Οστεοτομία Chevron
Είναι περιφερική οστεοτομία και προτιμάται για ήπιες-μέτριες παραμορφώσεις, με διαμετατάρσιες γωνίες (ΙΜΑ) ≤15°. Μετά από την αφαίρεση της εξόστωσης, γίνεται εγκάρσια οστεοτομία της κεφαλής του 1ου μεταταρσίου δίκην «V» (με γωνία 60°). Στη συνέχεια, γίνεται μετατόπιση του περιφερικού τμήματος προς τα έξω και καθήλωση της οστεοτομίας με ειδικούς μικρούς κοχλίες. Η οστεοτομία πάντα συνδυάζεται με θυλακοπλαστική και επεμβάσεις μαλακών μορίων στην έξω πλευρά της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης.
 |
 |
Οστεοτομία Scarf
Είναι κεντρική οστεοτομία η οποία μας δίνει τη δυνατότητα για μεγαλύτερες διορθώσεις, επομένως προτιμάται για μεγαλύτερες παραμορφώσεις με διαμετατάρσιες γωνίες (ΙΜΑ) > 15°. Μετά από την αφαίρεση της εξόστωσης, γίνεται μία οστεοτομία του 1ου μεταταρσίου τύπου «Ζ». Για την καθήλωσή της χρησιμοποιούνται 2 ειδικοί μικροί κοχλίες που ενταφιάζονται στο οστό. Η οστεοτομία πάντα συνδυάζεται με θυλακοπλαστική και επεμβάσεις μαλακών μορίων στην έξω πλευρά της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης.
 |
 |
Οστεοτομία Mitchell
Είναι περιφερική οστεοτομία που διενεργείται σε ήπιες-μέτριες παραμορφώσεις με διαμετατάρσιες γωνίες (ΙΜΑ) μεταξύ 9-15°, και ιδιαίτερα όταν απαιτείται βράχυνση του μεταταρσίου. Μετά από την αφαίρεση της εξόστωσης, γίνεται μία εγκάρσια οστεοτομία της κεφαλής του 1ου μεταταρσίου με ταυτόχρονη αφαίρεση ενός μικρού τμήματος οστού. Μετατοπίζεται το περιφερικό τμήμα επί τα εκτός και καθηλώνεται με ειδικό κοχλία. Η οστεοτομία πάντα συνδυάζεται με θυλακοπλαστική και επεμβάσεις μαλακών μορίων στην έξω πλευρά της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης.
Οστεοτομία βάσης 1ου μεταταρσίου
Είναι κεντρική οστεοτομία που χρησιμοποιείται σε επιλεγμένα περιστατικά για τη διόρθωση μεγάλων παραμορφώσεων με διαμετατάρσιες γωνίες > 15°. Μετά από την αφαίρεση της εξόστωσης, γίνεται μία εγκάρσια οστεοτομία στη βάση του 1ου μεταταρσίου και μετατόπιση του κεντρικού οστικού φλοιού, ώστε να δημιουργηθεί μια «ανοικτή σφήνα». Στο κενό τοποθετείται αυτόλογο οστικό μόσχευμα (από την εξόστωση που αφαιρέθηκε). Η οστεοτομία συγκρατείται με ειδική πλάκα. Η οστεοτομία πάντα συνδυάζεται με θυλακοπλαστική και επεμβάσεις μαλακών μορίων στην έξω πλευρά της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης.
 |
 |
Οστεοτομία Akin
Η οστεοτομία Akin είναι πάντα συμπληρωματική στις παραπάνω οστεοτομίες και περιλαμβάνει μια εγκάρσια οστεοτομία στη βάση της 1ης φάλαγγας του μεγάλου δακτύλου με ταυτόχρονη αφαίρεση μιας οστικής σφήνας (οστεοτομία κλειστής σφήνας).
 |
 |
ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΡΘΡΟΔΕΣΗΣ ΓΙΑ ΚΟΤΣΙ
Επί συγκεκριμένων ενδείξεων συνιστώνται επεμβάσεις αρθρόδεσης στην αντιμετώπιση του βλαισού μεγάλου δακτύλου.
Επέμβαση Lapidus
Η επέμβαση Lapidus συνίσταται σε αρθρόδεση της 1ης ταρσομετατάρσιας άρθρωσης σε συνδυασμό με αφαίρεση της εξόστωσης και θυλακοπλαστική και επεμβάσεις μαλακών μορίων στην έξω πλευρά της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης. Η επέμβαση Lapidus ενδείκνυται σε πολύ μεγάλες παραμορφώσεις με διαμετατάρσιες γωνίες > 15° και σε ύπαρξη αρθριτικής ή υπερκινητικής 1ης ταρσομετατάρσιας άρθρωσης.
Αρθρόδεση 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης
Σε μέτριες ή μεγάλες παραμορφώσεις με αρθρίτιδα στην 1η μεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση ενδείκνυται αρθρόδεση της 1ης μεταταρσιοφαλαγγικής άρθρωσης. Άλλες ενδείξεις είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα κι η ουρική αρθρίτιδα.
 |
 |
Συνοψίζοντας, το κότσι είναι μια πολύ συχνή παραμόρφωση του ποδιού που ταλαιπωρεί πολλές γυναίκες και εκτός από αισθητικά, δημιουργεί και λειτουργικά προβλήματα. Συχνά χρειάζεται χειρουργική θεραπεία για την οριστική του αντιμετώπιση.
Εάν έχετε βλαισό μεγάλο δάκτυλο (κότσι) επικοινωνήστε άμεσα με τον εξειδικευμένο Ορθοπαιδικό κ. Προδρομίδη Απόστολο για να εκτιμήσει λεπτομερώς το πρόβλημα σας και να σας προτείνει την ενδεδειγμένη για την περίπτωση σας χειρουργική επέμβαση.